دیار ایزدان و شهر ایساتیس محل بروز و ظهور استعداد مردمانی است که توانسته اند با اراده سترگ و بهره مندی از بلند طبعی ، سخت کوشی و قناعت ، طبیعت خشن کویر را مسخر خود سازند و تمدنی ماندگار و فرهنگی پایدار را در مرکز ایران رقم زنند .

تلاشگرانی که با حفر صدها کیلومتر تونل زیرزمینی آب را به سطح زمین می رساندند تا حیات ، جاری شود وآبادی شکل بگیرد . قنات های طویل ، سرداب های عمیق و آسیاب های آبی از جمله آثاری است که  دراین راستا به جا مانده است 

یزد دیارعزیزانی است که دین را با تعهد ، علم را با تخصص و عمل را با تلاش و کوشش عجین ساخته اند و ازاین رو ست که یزد دارالعباده و دارلعلم ایران نام گرفته است و یزدی هرجا پا نهاده این فرهنگ را درطبق اخلاص به دیگران ارائه کرده و مایه آبادی و آبادانی شده است.

یکی از از این شاهکارها ، قنات تاریخی و کهن زارچ است که در طول مسیر طولانی خود زمینه بهره مندی مجاوران خودرا به اشکال مختلف فراهم نموده  . ایجادپایاب های محلی  ، حفر سرداب های منازل و ساخت آسیاب آبی در مسیر این قنات و سایر قنات های استان به وفور دیده می شود.

از جمله آسیاب های آبی یزد ، آسیابی است که در محله کشکنو و در پشت دروازه این محله درکنار حسینیه ، آب انبار ، بازارچه ی این محل قراردارد. آسیابان کوشکنو آقای غلامعباس طاحونه دار که این میراث را از اجداد خود به ارث دارد می گوید : چرخ این آسیاب  تا اواخر دهه 40 با استفاده از نیروی آب قنات می چرخیده است و روزانه 250 من گندم را آرد می کرده است.

از ویژگی های  منحصر به فردآسیاب کوشکنو این است که بر محل تلاقی سه قنات صدری ، اله آباد و زارچ واقع شده است ، تنوره آن 16 متر عمق و 3 متر قطر داشته است و برای نوررسانی و تهویه این محل 7 نورگیر در آن تعبیه شده است.

این آسیاب مانند سایر آسیاب ها دارای بخش های مختلفی از جمله آغل ، پایاب ، محل استراحت مراجعین و ...است که امروز این کاربری ها را ندارد . 

"حسن شهاب نیا" فرزند این آسیابان پیر ، میراث اجدادی خویش را بازسازی و با ایجاد 85 پله و پیمایش قریب 100 متر امکان بازدید از این محل را در عمق 22 متری زمین فراهم نموده است.

با توجه به موقعیت جغرافیایی این آسیاب که در یکی از محلات قدیمی یزد و درکنار برج و مسیر اصلی زندان اسکندر قراردارد و با عنایت به مجموعه ارزشمند بافت قدیم کوشکنو و قدمت 3500 ساله قنات زارچ این محل می تواند به یکی ازاماکن مهم گردشگری استان تبدیل شود .

درپایان از آنجائی که این آسیاب و آسیاب وزیری به فاصله کمی بیشتر از 100 متر درمجاورت یکدیگر قرار دارند به مسئولان میراث فرهنگی استان پیشنهاد می شود با اتصال این دوآسیاب به یکدیگر جاذبه ای بس دیدنی را در مسیر قنات های سه گانه موجود دراین محل بوجود آورند تا بازدیدکنندگان علاوه بر آشنائی با این میرآث گرانبها ، لذت گردشگری در مسیر قنات را نیز تجربه کنند .  

• نویسنده : یزد فردا
• منبع خبر : خبرگزاری فردا